滿語/第7課 - 動詞 2
ajige xanyan gvlmahvn jai ajige yacin gvlmahvn
ajige xanyan gvlmahvn jai ajige yacin gvlmahvn sakda niman i boode efime genehe. sakda niman beyei tariha lafu sogi be tesede doro buhe. ajige yacin gvlmahvn lafu sogi be gaifi, hendume:"yeyede baniha!" sehe. ajige xanyan gvlmahvn lafu sogi be gaihakv bairengge: "yeye, minde majige sogi use bucina!" sehe. sakda niman ajige xanyan gvlmahvn de emu xoforo sogi use be doro buhe. ajige xanyan gvlmahvn boode bedereme jihe manggi, yafan be ubaliyalame sulafi, sogi use be tariha. udu inenggi duleme, sogi use cinggiyanafi lafu sogi arsuname tucike. tere kiceme faxxame sogi de muke hungkereme, hukun dolome, orho be geterebume, umiyaha be wame bumbi. lafu sogi tataha adali hvdun hvwaxame amba oho.
ajige yacin gvlmahvn sakda niman i doro buhe lafu sogi boode juweme gaiha. tere inenggidari weileme ararkv hefeli urenehe erinde uthai sakda niman i buhe lafu sogi be jembi. lafu sogi emu inenggi deri emu inenggi komso oho, utala inenggi duleke manggi lafu sogi be jeme wajiha. ajige yacin gvlmahvn ningge jetere jaka akv ofi, geli sakda niman i boode sogi baime genehe. jugvn de ajige xanyan gvlmahvn emu damjan lafu sogi be meiherefi, sakda niman i booi baru genere be sabuha. ajige yacin gvlmahvn ambula gvwacihiyalafi, fonjime hendume: "ajige xanyan gvlmahvn, sini ere sogi be aibideri gaihangge?" ajige xanyan gvlmahvn jabume: "mini beyei tarihangge, damu beye tarihade teni ele mila sogi bici ombi" sehe.
小白兔和小黑兔
一隻小白兔和一隻小黑兔一起去老山羊家玩耍。老山羊把自己種的油菜給了它們。小黑兔拿了油菜,說:“謝謝爺爺”。小白兔沒有拿油菜,而是向老山羊懇求道:“爺爺,請您給我一些油菜種子吧!”老山羊給了他一些種子。小白兔回到家後,在花園裡耕地,種下了種子。過了幾天,種子就發芽了,長出小小的油菜苗。小白兔勤奮地給油菜澆水、施肥,清除雜草,殺死害蟲。油菜長得很快,好像被人拉起來似的。
小黑兔把老山羊給他的油菜拿回了家。每天他都不工作,餓了就拿老山羊給他的油菜吃。油菜一天天減少,幾天後就全部吃光了。小黑兔沒有東西吃了,就又去老山羊家討要菜。在路上,他看到小白兔扛著一擔油菜向老山羊家走來。小黑兔覺得很奇怪,就問:“小白兔,你這些菜是從哪裡弄來的?”小白兔回答說:“我自己種的,只有你自己種菜,才會有吃不完的菜”。
| ............................................................ | ............................................................ | ............................................................ | ............................................................ |
| 滿語詞彙 | 英文翻譯 | 滿語詞彙 | 英文翻譯 |
| adali | 相同的 | aibideri | 從哪裡 |
| ambula | 非常 | arambi | 做 |
| arsunambi | 發芽(參見 arsumbi - 發芽) | baimbi | 尋找,要求 |
| bairengge | 詢問,詢問過 | baru | 朝向 |
| bederembi | 返回 | bedereme | bederembi 的並列形式 |
| bedereme jihe | 回來 | beye | 身體 |
| bucina | 請給,給(祈使語) | cinggiya | 薄 |
| damjan | 扁擔 | deri | 從 |
| dolombi | 倒 | doro | 禮貌 |
| doro bumbi | 送(禮物) | duleke | 經過(過去時) |
| dulembi | 經過,穿過,透過 | efimbi | 玩耍 |
| efime | efimbi 的並列形式 | efime genehe | 去玩耍 |
| ele | 更多.. 更多… | erin | 時間,小時 |
| erinde | 在這個時間 | faxxambi | 努力 |
| fonjimbi | 詢問 | gaiha | 拿(過去時) |
| gaihakv | 不拿 | gaimbi | 拿,要求 |
| geli | 再次 | genehe | 已經走了(genembi 的過去時) |
| geterebumbi | 清理,消除 | gvlmahvn | 兔子 |
| gvwacihiyalambi | 感到驚訝 | hefeli | 肚子 |
| hukun | 肥料 | hungkerembi | 澆水 |
| hvdun | 快 | hvwaxambi | 生長 |
| jabumbi | 回應 | jaka | 東西,物品 |
| jembi | 吃 | jetere | 食物 |
| juwembi | 運輸,帶走 | kicembi | 勤奮 |
| komso | 一些 | lafu sogi | 油菜 |
| majige | 一些 | manggi | 之後 |
| meiherembi | 扛在肩上 | mila | 張開 |
| niman | 山羊 | ningge | 那個,的,者(動詞字尾) |
| sabuha | 看到(過去時) | sakda | 老 |
| sehe | 已經說過(sembi 的過去時 - 說) | sogi | 蔬菜 |
| sogi use | 蔬菜種子 | sulambi | 留給下一代,留下 |
| tariha | 已經生長(tarimbi 的過去時 - 生長) | tarihangge | ...... 那些被種植的(我種的) |
| tataha | 拉(過去時) | teni | 然後 |
| tese | 他們 | tesede | 給他們 |
| tucike | 出來(過去時) | tucimbi | 出去 |
| ubaliyalambi | 翻轉,耕地 | udu | 一些 |
| umiyaha | 昆蟲 | urenehe | 煮熟,成熟(過去時,方向語態) |
| use | 種子 | utala | 許多 |
| uthai | 然後 | wajimbi | 完成 |
| wambi | 殺死 | weilembi | 工作 |
| weileme ararkv | 不工作 | xanyan | 白色 |
| xoforo | 一點,一點點 | yacin | 黑色 |
| yafan | 花園 | yeye | 爺爺(禮貌稱呼) |
滿語動詞有七種不同的語態 (態)。第一種語態是主動語態,是動詞的正常形式。所有其他語態都是透過在動詞詞幹和最後的“-mbi”之間新增一個字尾形成的。這會形成一個新的動詞。例如:taci-mbi(學習),taci-bu-mbi(教)。Tacibumbi 是動詞 tacimbi 的主動形式,因此具有完全不同的意義。注意:時態和語氣的字尾可以新增到動詞新形式的末尾,因為語態的字尾是動詞詞幹的一部分。例如 tacibuha(我教了),tacibura(我會教)等。
七種語態(注意,兩種方向語態算作一種語態)是
1) 主動 Subjective
這是動詞的正常語態,不帶任何字尾。例如:
- tacimbi - 學習
2) 使動 Active (-bu-, -(m)bu-)
這種語態表示你對某物或某人做出了某種動作。通常使用格助詞“be”來表示你對什麼做了動作。例如:
- bi simbe manju gisun tacibuha - 我教你滿語
- bi imbe genebuhe - 我讓他走了
3) 被動 Passive (-bu-, -(m)bu-)
這種語態表示動作是針對你的,通常使用格助詞“de”來表示動作的方向。例如:
- bi tere de tantabuha - 我被他打了
4) 方向去 Dir (to) (-na-, -ne-, -no-)
這種語態表示動作的方向,類似於英語的“to go”。例如:
- bithe hvlanambi - 去讀書
- si bithe udanaci - 如果你去買書
5) 方向來 Dir (fr) (-ji-, -(n)ji-)
這種語態表示動作的方向,類似於英語的“to come”。例如:
- bithe hvlajimbi - 來讀書
- Xiao Wang ya erinde isinjimbi? - 小王什麼時候來?
6) 齊動 Cooperative (-ca-, -ce-, -co-)
這種語態表示一個群體共同完成一個動作,類似於英語的“together”。例如:
- tese tacikv de eficembi - 他們在學校一起玩耍
- eten i forgon de urgulecehe - 我們一起慶祝勝利
7) 互動 Reciprocal (-nu-, -ndu-)
這種語態用於表示相互作用,類似於英語的“each other”。例如:
- nadan gurun adandume nakarakv - 七個王國之間無休止地互相征戰
- niyalmasa ishunde aisilandumbi - 人們互相幫助
8) 連續 Continuous (-da-,-de-;-ta-,-te-;-xa-,-xe-,-xo-; -ca-,-ce-,-co-; -ja-,-je-, -jo-)
這種語態用於表示動作的持續性,類似於英語的“always”或“often”。
- bi simbe aisilatambi - 我經常/總是幫助你
滿語動詞形式(式)
[edit | edit source]滿語動詞有 6 種基本形式
1) 肯定式
這是動詞的正常形式。例如:
- bi te manju gisun be tacime ilihabi - 我目前正在學習滿語
- boode mini ama bi - 我的父親在家
- bi abalara de indahvn gamambi - 我打獵時帶狗
2) 否定式
這種形式是動詞的否定形式。與英語不同,滿語透過在動詞詞幹後新增字尾來構成動詞的否定形式。滿語動詞的兩種否定形式是
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
| 現在時否定式 | -rakv | ararakv | 不要寫 |
| 過去時否定式 | -hakv (-hekv, -hokv) | arahakv | 沒有寫 |
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
否定形式的一些其他例子是
- bi harbin de genehekv - 我沒有去哈爾濱
- bi manju gisun be gisurerakv - 我不會說滿語
3) 疑問式
這是動詞的疑問形式。疑問式既有肯定形式,也有否定形式。否定形式進一步分為現在時和過去時否定疑問式。否定疑問式基本上是在動詞的否定形式末尾新增“-n”構成(見表)。
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
| 疑問式 | -o | ararao? | 你在寫嗎? |
| 否定疑問式(現在時) | -rakvn | ararakvn? | 你沒有寫嗎? |
| 否定疑問式(過去時) | -hakvn(-hekvn, -hokvn) | arahakvn? | 你沒有寫嗎? |
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
疑問式的一些其他例子是
- si abalara de indahvn gamambio? - 你打獵時帶狗嗎?
- si xiao wang be tuwarakvn? - 你沒有看到小王嗎?
- si harbin de genehekvn? - 你還沒有去過哈爾濱嗎?
4) 祈使式
祈使式是當你想告訴某人做(或不做)某事時使用的動詞形式。在滿語中,有禮貌的祈使式、否定祈使式和普通祈使式(見表)
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
| 祈使式 | ara | 寫! | |
| 祈使式(否定) | ume ……. -ra (-re, -ro) | ume arara | 不要寫 |
| 祈使式(禮貌 1) | -rao (-reo, -roo) | ararao | 請寫 |
| 祈使式(禮貌 1) | -ki | buki | 請給 |
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
祈使式的一些其他例子是
- tuwa(看!)
- inde ume tuwara - 不要看他
- si gala be oburoo - 請洗手
- minde tere bithe be buki - 請你把那本書給我
5) 願望式
願望式是你希望另一個人做某事。在滿語中,有三種不同的願望式(見表)
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
| 願望式 1 | -kini | arakini | 願他寫 |
| 願望式 2 | -cina | aracina | 我希望你會寫 |
| 願望式 3 | -kini sembi | marakini sembi | 我想讓你回來 |
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
願望式的一些其他例子是
- si ere buda be jacina - 我希望你會吃這頓飯
- bi simbe harbin hoton de genekini sembi - 我想讓你去哈爾濱
6) 意願式
意願式是你想要做某事。它對應於英語中的“I want to”或“I will”。請注意,意願式的“-ki”形式也可以用作禮貌的祈使式。在滿語中,有兩種不同的意願式(見表)
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
| 意願式 1 | -ki | araki | 我會寫 |
| 意願式 2 | -ki sembi | taciki sembi | 我想學習 |
| ......................................... | ......................................... | ......................................... | ......................................... |
意願式的一些其他例子是
- bi sinde majige okto buki - 我會給你一些藥
- bi amgaki sembi - 我想睡覺
Lesson 6 (Verbs 1) ---- Contents ---- Lesson 8 (Verbs 3)
參考資料
[edit | edit source]- 本課的文字摘自:莊吉發. <<滿語故事譯粹>>, 文史哲出版社.