比科爾語/諺語

以下附錄包含有關ariwaga的資訊，即傳統的比科爾語諺語。ariwaga也稱為kasabihan（“諺語”），是豐富的比科爾語文化傳統的一部分，其中許多歷史悠久，可以追溯到殖民前或殖民時期。

ariwaga是菲律賓歷史中非常重要的組成部分，因為它體現了早期菲律賓人對菲律賓歷史和文化的貢獻之一。

Mga Ariwaga (諺語)
以下是一些ariwaga的例子

• An dai tataong magsalingoy sa ginikanan dai makakaabot sa padudumanan.
  (不回頭看看自己從哪裡來的人，永遠無法到達目的地。)
• An pagkaherak, ratak.
• An matakot sa duron, mayong aanihon.
  (害怕蝗蟲的人，不會有收穫。)
• An hugakon tugang nin parahàbon.
  (懶惰的人是小偷的兄弟。)
• An hugakon, magadan man bulokon.
  (懶惰的人可能會捲縮著身體死去。)
• Dai ka maghayop sa lubang.
• An paghingua, bunga nin ganot-ginhawa.
  (堅持不懈是汗水的結晶。)
• Yaon sa tawo an gibo, yaon sa Dios an milagro.
  (行為在於人，奇蹟在於上帝。)
• An arin man na dalan, igwang kasagkoran.
  (每條路都有盡頭。)
• An arin man na prusisyon nabalik sa simbahan.
  (所有的遊行最終都會回到教堂。)
• Masasagop an baha, dai an dila.
• Urog na mahaldat an gutgot kan umal ki sa kan matarom na sundang.
• Daing yaman na nadadara sa lulubngan.
  (沒有寶藏可以帶到墳墓裡。)
• An may isinangat sa paga, may gagawaron pagkaaga.
• An kahoy kun sain nakahuraray, duman napukan.
• An gapong bantulinaw nalalabot man kun tinuturuan aro-aldaw.
• Burabod nang burabod, naaatyanan.
• Sa dai pigpagalan, dai man nin hinayang.
• Ngapit madila ka kan linutab mo.
  (總有一天你會舔自己的口水。)
• An tunay na tubó, mahamis sagkod sa puró.
  (真正的甘蔗一直甜到最底部。)
• An maisog, harani sa pandog.
  (勇敢的人離刑具不遠。)
• Halangkaw na isip, hababang burikat.
• An ayam na mabinatok, bakong parakagat.
  (經常吠叫的狗不咬人。)
• An kabalang, baduan mong bulawan, kabalang man giraray.
  (你可以讓一隻猴子穿上金子，它仍然是一隻猴子。)
• An huring-huding may pakpak.
  (流言蜚語有翅膀。)
• Mag-isusugad ka.
• An nagluluway, matunok man hababaw.
  (做事緩慢的人，可能會被刺到，但刺得很淺。)
• An sabi kan kikiyaw, "Surusingagaw! Surusingagaw!"
• An kipot na ngimot dai lalaogon nin namok.
  (閉嘴就不會被蚊子叮。)
• An nakikisakay yaon na sa pampang.
• Kun ano an puon, iyo an bunga.
  (什麼樣的樹，結什麼樣的果。)
• An aksidente dai nalibot sa kuko.
• Kun ano an kahoy, iyo an bunga.
  (什麼樣的樹，結什麼樣的果。)
• An hinog iyo an tinutukdol.
  (成熟的果實會被摘掉。)
• May madunong na palpal, may patal na tuso.
  (有智者卻愚笨，有狡猾者卻愚笨。)
• An mga sira nagiribsaw kun natatarog.
• An bubon na hababaw mapirawpisaw.
• Gibo mo, tios mo.
  (你做了什麼，就承受什麼。)
• Ubos-ubos biyaya, pagpuwas tinganga.
• Magsurusingagaw, primerong tulod tumukaw ta kun ikalima na, dai na.
• Suba-suba kun sâlan, totoo kun tamaan.
• Dai ka magbilang kan siyô na dai pa nahihimsâ.
• An nagtuturos, may pigkakasikas.
• An Dios masuripot.
  (上帝是仁慈的。)
• An tataong magtagong hilom, tataong magsaray nin asin sa tubig.
  (他知道如何保守秘密，也知道如何在水中加鹽。)
• An tawong habo maghiro, dakul an pakiro-kiro
• An masigkat iyo an badat.
  (跑得快的人肚子大。)
• An barakas, baraka.
• May tukod an gahà, siring man may tukod an tubig sa pagsapnâ.
• Sa inot muraway, sa hudyan manaray.
  (起初輝煌，最後要收尾。)
• Sabi kan Intsik, "tawo daya, lawig tios."
• Mayong kurô an lubot
• Damulag nang damulag, nagìrad kun natatamaan an lugad.
  (水牛也罷，傷口被觸碰也會感到疼痛。)
• Makinuyog-kuyog ngunyan, sa aga sungayan.
  (今天聽話，明天會長角。)
• Saro an mahalì, duwa an masanglî.
  (一個人離開，兩個人來頂替他。)
• An nagtutubod sa usip, mayong sadiring isip.
  (相信謠言的人，沒有自己的想法。)
• An natuturog na buyod, ina-anod.
  (睡著的蝦會被水流帶走。)
• An sakong daing laog, dai nanggad matindog.
  (空袋子永遠站不起來。)
• An naghihingùa, nakakakua.
  (堅持不懈的人會找到。)
• An sundang na dai ginagamit, nagtataklâ.
  (不使用的刀子會生鏽。)
• An tatamnan nin hugakon pano nin hilamonon.
  (懶人家的花園裡長滿了雜草。)
• An tawong mahigos, harayo sa pagtios.
  (勤勞的人遠離貧困。)
• Daing dalan na mapiot sa tawong may hustong pagmawot.
  (對於有目標的人來說，沒有狹窄的路。)
• An harani sa gatong napapaso.
  (靠近火堆的人會感到熱。)
• Dai nin langit kun dai nin sakit.
  (沒有苦難就沒有天堂。)
• An minahabo sa grasya minadiklom an mata.
  (不喜歡祝福的人，眼睛會變黑。)
• Daing maraot na panurat sa tawong marhay asin muyang sumurat.
  (對於一個善良的人來說，他想寫什麼就寫什麼，筆不會有錯。)
• Turog sa abo, mayo kang riparo.
• Gibo mo, pakinabangan mo.
• An siisay man na nagdadaya, daing nakukuang biyaya.
  (欺騙者永遠得不到祝福。)
• Daing kaugmahan na daing tungod na kamunduan.
  (沒有快樂不伴隨著悲傷。)
• Higos tios, hugak tigbak.
• An magsaginsagin maanghit pa sa kanding.
• An ngusong marinutab-rutab siring sa gonang makinutat.
• An dangog siring kan niyog na kun mapisay dai na mabibilog.
• Mayong pampang na daing kahampang.
• An kadara, marara.
• An habo kan magatol, dai maghanap nin duldol.
  (不喜歡癢的人，不應該去尋找皮疹。)
• An kararaw-karaw, nagiging kararaw.
• An inot na magturaok, iyo an naggibong maraot.
  (第一個像公雞一樣啼叫的人，是做壞事的人。)
• Dai nin tataramon na daing kasugpon.
  (沒有說的話是孤立存在的。)
• An ugali na aki pa, ginugurangan na.
  (孩子時代的行為會伴隨他長大成人。)
• Hari paglayog kun dai kang ilalayog.
  (如果沒有地方可以去，就不要飛。)
• Hari pagsabat sa sulog, tibaad ika i-anod.
  (不要逆流而行，你可能會被水流沖走。)
• An enot na sinarok, iyo an inot na narurugnok.
• Dai mo ikakatao an dai saimo.
  (你不能給予你沒有的東西。)
• Dai ka magseguro ta nag-uugbos pa an pako.
• Pakaagi nin kadikloman, minasubang an kaliwanagan.
  (黑暗過去後，光明就來了。)
• Kun nahulogan halangkawon, makusog man an lagabong.
• Nagmawot ki kabanga, sabulan an nawara.
• Hanap niya, saiyang nakua.
  (他尋找，他就找到了。)
• Pag may hunas, may taob.
  (有退潮就有漲潮。)
• Sa likod nin panganuron, maliwanag pa an aldaw.
  (烏雲後面是晴朗的天。)
• Para saimo siya baktin, para sako siya birhen.
  (你把她當豬，我把她當處女。)
• Masayon an magintawo, mapawot an magpakatawo.
• An tawong mapinuka, maghahadi magkokorona.
• Kun dignos an inutang, dignos an kabayadan.
• An tataramon makasarong mabutasan, dai na mababawi.
• Kun ano an nasa puso, iyo man an yaon sa mata.
  (心中所想，眼眸所顯。)
• Maating hawak, maating gibo.
  (骯髒的身體，骯髒的行為。)
• An nagkutat, iyo an naglagak.
• 種風者必將收穫風暴。
  (種風者必將收穫風暴)
• 貪婪無度，必將一無所有。
• 有兩個看護人的豬，卻可能餓死。
  (有兩個看護人的豬，卻可能餓死)
• 過度烹飪，會使食物變得難吃。
• 隱藏的財富無法掩蓋貧困。
• 隱藏的財富無法掩蓋貧困。
  (隱藏的財富無法掩蓋貧困)
• 紐扣越大，紐釦眼也越大。
• 勤勞的人會得到幸運，並超越他人。
• 隱藏的財富無法掩蓋貧困。